Ngenetanga Taiao mō ngā Tātai Poihere Waho: Hangarau Whakamana i te Aronga Tūmatawhiti

He Aha te Take i te Wā mo te Taurangi Taiao mō ngā Wāhi Pūmau

Te Iti i te Ngenge Taiao ki waho i te Whakaaro Play

Ko te nuinga o ngā whare takunetanga taketake i hangaia ki ngā tikanga e kapi ai te nuinga o te parurenga me te whakaparu, ina koa ngā pāpaku katoa me ngā mea katoa i hangaia i ngā rauropi kore-whakarewa anō hoki. Ko ngā kōwhiringa whare takunetanga kākāriki e whakaiti i tēnei raru mā te whakauru i ngā mea pērā i ngā pāpaku whakamahia anō me ngā paraihe. Ina whakamahia e ngā whare takunetanga ngā tikanga pēnei, ko te iti ake o ngā rauropi hōu e tāwhaihia ana i te whenua, ka iti ake hoki te whakaparu me te kapi haere i te parurenga. Kei te tū a mātātā o te parurenga pāpaku kei ngā wā katoa āianei, nō reira ko wai he wāhi pai ake i ngā whare takunetanga hei whakatupeke? Ko te nuinga o te wā e noho ana ngā tamariki ki reira. Ko ngā hoahoa whare takunetanga kaitiaki hōhonu e whakawhāna mai ana i te mōhio ki te tiaki i te taiao ki ngā tamariki kāore hoki i te mōhio. Ko te āhua me te arataki o ēnei wāhi kākāriki e whakaatu ana ki ngā tamariki i te tīmatanga ko te tiaki i tātou ao he mea e pānuku ana ki ngā kainoho anake.

Nga Painga Tawhito mo nga Whangai o Mua

Ko ngā whakangāhau kākāriki e whai pānga nui ana i te wā eke kau ana, i te mea ka whakaako i ngā tamariki ki te whakawhanaketanga i te wā e āwhina ana i a rātou kia tipu ake hei pakeke e mōhio ana ki te taiao. Ko ēnei wāhi takunetia he kāpene whakangāhau i reira i ngā tamariki e tūhono ana ki te āhua o te tipu me te noho a ngā kararehe e noho ana i reira i mua i a rātou. I āwhina mai ngā rangahau mai i ētahi unipiana, i whakaatu mai i te mea ina spend ngā tamariki te wā ki te taiao i ēnei tau whanake, e hāngai ana ki te whakapai ake i te rerehua o te hauora me te aringa katoa. Ina tākarotia ngā tamariki i ēnei wāhi takunetia, ka pakaru he something ki roto i a rātou anō hoki. Ka tīmata rātou ki te tipu ake i tētahi aronga whaimana ki te whenua, e āwhina ai i a rātou kia kōrero mō ngā kaupapa kākāriki i ngā wā eke kau ana. Ko te mea e kōrero ana tātou kei konei ko te tuku i ngā taputapu ki ngā kaiārahi o apōpō kia taea ai e rātou te tiaki i te ao e noho ana tātou katoa.

Nga Matereako Nui i roto i te Pae Tuaropaki Taiao

Plastihi Whakahokia me te Rauira Lumber

Ko ngā taputapu tākaro e hangaia ana ki ngā pāpaku hoki me te rakau composite e whakarato ana i ētahi whai pāpaku, ā, ina kōtalkia te roa o te ora me te penapena moni i te wā roa. E ono nei ngā taputapu i te nuinga o te wā e mau ana i te whakamahinga tūmatanui, nō reira kāore i te hiahiatia ngā whakarepair me ngā whakakapi tōraro. Ko ngā ripoata a te ahumoni e whakaatu ana ko te 90-95% o ngā mea e whakamahia ana hei hanga i ngā tākaro wā tamariki mō ngā kaihanga rahi pērā i a KOMPAN kei te tāone mai i ngā rauemi kua hoki. Ko tātou i konei e mōhiotia ana ko ngā miriona tāngata o ngā taputapu pāpaku e mutunga kore ana ki te pāpaku ka hoki ki te whai whāinga. Engari he nui ake i te kawenga ki te tiaki i te ao tūroa te kōwhiringa i ngā taputapu tākaro e hangaia ana i ēnei rauemi kua hoki. E wātea ana i ngā wāhi āhua ki te tamariki te tākaro haumaru, ā, kei te mōhio ngā mātua e kore ana tā rātou hapori e tāpiri i ngā paru ki ngā pāpaku kua pīra kē.

Ngā Rākau me ngā Kaponga Whakauru FSC

Ina te kōrero mō ngā hua o te rakau, ko te whakamana FSC e mōhiotia ana kia mai i ngā ngahere e whakahaeretia tikangia ana, he mea nui tēnei kia mau ai te hauora o tō mātou taiao. Kei te mātua whakamātau te Forest Stewardship Council kia ū ai te rakau ki ngā taputapu tākaro e whai tikanga ana mō te taiao me te āhua o te hapori. He nui ngā panonitanga e puta mai ana i tēnei kaupapa ki te here i ngā mahi tāngata kāore i te whakaaetia ki te tiki rakau, me te āwhina i te tiaki i ngā kainga maha o ngā koiora. Ko te bamboo tētahi atu whiringa nui ka taea te whai mā, nā te mea ka tipu tino tere ana, ā, ka whai wāhi ki te whakarewa anō i a ia anō. Kei te taea e ngā tāngata te tiki i te bamboo kāore he whara nui ki te wāhi papaku nā te mea ka timu anō ngā rākau hōu tikangia ina kua oti te kaupeka. Ko ngā kaihoahoa tākaro e whiriwhiri ana i te rakau whakamanatia ki te FSC, te bamboo rānei e waihangatia ana ngā wāhi e ū whakapono ana ki te kaitiakitanga, ā, e āhua whakapāpaku ana, e whakarato ana i ētahi mea hōu kia ako ai ngā tamariki i a rātou e tākarotia ana.

Ngā Tikanga Hanga mō ngā Kōrero Pūmau

Te Whakauru i ngā Taiao Tūturu me ngā Whare Tihi

Ina wātea ngā taone tākaro i ngā tahataha o te whenua me ngā taputapu tākaro, he mea hou te rite ki te hoahoa biophilic. Kātahi ka āwhina i ngā tamariki kia whakapāpaku ake i ō rātou hononga ki te ao tahua e āro nui ana rātou. Ko te whakaaro he māmā noa: kāwai i ngā rakau, ngā āhuatanga wai, me ētahi atu taputapu takotoranga anō hoki ki te puku o ngā wāhi tākaro. Kaore i te nui ake i te whakapai ake i te āhua o ēnei wāhi, i te rapu hoki ka whanake ngā tamariki pai ake ina uru atu rātou ki te taiao i te wā o te tākaro. Ko ngā tamariki e tākaro ana i ēnei pepa wāhi he kreativiti ake, he hari ake anō hoki. Whakahuatia te Taiao Tākaro Terra Nova ki Kanata hei tauira. Kei reira ngā rākau rahi rawa me ngā kōhatu pōpō e whakauru ana ki ngā hanganga tākaro. Kātahi ka whakapōpōhia e ngā mātua ngā tamariki e haereere ana i ngā haora e tātaritia ana i reira i te mea he tino hononga ki te oneone pāwhara kau i te wāhi i ngā taonga pāpaku anake.

Ngā Whakawhanake Wai me te Whakamahi Wai Matua

Ko te tāpiri i ngā āhua hinu hauora me te whakamahi i te wai ua ki ngā hoahoa tākaro e rua ngā mea e rua ana: te penapena i te wai me te whakawhitinga mō te kaitiakitanga i te taiao ki ngā tamariki. Ina tāpirihia ngā āhua penapena wai ki ngā tākaro, kātahi ka āwhina i te whakamaru i ō tātou wai uaua ki te whai mōhio hoki ki te tāone e nui ana te aronga ki te kaitiaki. Kua whakauruhia ēnei pūnaha ki ētahi wā tākaro hou hei whakahaere i ngā āhua wai kia kaua e nui te wai H2O, engari ka whakawhitinga hoki i ngā tamariki ki te whakahaere i ngā rākau me ngā wai. Ko ngā pūnaha pai rawa ko te hui i te wai ua mai i ngā pāpaku rānei, rānei i ētahi wāhi motuhake, kātahi ka whakawātea i mua i te whakamātau ki ngā wāhi tākarotia rānei, ngā puna wai rānei ki te tākaro. Kātahi ka iti ake te wai kua whakaputua, ā, ka hua mai anō hoki ngā wā whakawhitinga ki te wāhi e tākarotia ana e ngā tamariki. Kua kitea e tātou ētahi tauira pai i te motu ina heke mai ngā kaihoahoa tākaro i ngā māra ua ki te taha o ngā māra puawhenua, me te whakamahi i ngā tapa e āwhina ai i te wai kia whakauru atu ai kaua ko te nuinga. He miharo te rerekētanga o ēnei panonitanga iti nei ki te aronga ki te whakamaru me te whakawhitinga.

Te Pānga Taiao o ngā Rautaki Tōnatihi Whakariterite

Whakarangatiratira Ora mo ngā Rākau Taketake

Ko te whakaputu i ngā momo o Aotearoa ki ngā wāhi tākaro e āwhina nui ana i te ekopono o te takiwā me te koiora katoa. Kua whanake ake ngā rakau nei i konei i tō tātou rohe, nō reira kātahi rātou ka taea te noho ki ngā tikanga āhuarangi me ngā momo one tātou e mōhiotia ana i runga i ngā rakau i kawea mai i ētahi atu wāhi. Anō hoki, kāore he hiahia nui ki te wai, ki te kōpūpū rānei i muri i te whakapumau. Kāore ngā painga i te āhua anake, engari ko ngā manu o te wāhi e kitea ana i konei te kai me te whare, ā, ko ngā pīpīwharauroa me ngā nekeneke e whiwhi ana i te nektar e ora ai. Kua whakaatu mai ngā rangahau mai i ngā wāhi pērā i Huiarangi (Minnesota) he tākaro nui ake i te tāone e toru ngā wā te nui ake te mahi a ngā manu nekeneke i ngā wāhi eke tākotoria ai te maha o ngā puāwai ake i ngā tāone noho tātou. Ina whiriwhiria e ngā kura ngā rakau ake i te taro, ka tākaro ngā tamariki ki ngā wāhi pāwhara poto noa iho i ngā ngahere tātou e mōhiotia nei. Ko tēnei te wā e āwhina ai i ngā tamariki kia ako i te aronga ki te tiaki i te taiao, kāore hoki te hiahia ki te whakapau kaha i te wā kia ako.

Ngā Tūtohitanga mō te Whangai i te Pūmau Kāponi

Ko te whakaiti i ngā whakaputanga karapuna mai i te hanga me te whakahaere tākaro he mea nui rawa ki te taiao. Ko ngā tikanga pai ko te haere ki te kākāriki ki ngā taputapu pērā i ngā metara whakamahia anō hoki me te rakau whakamanahia e te Forest Stewardship Council (FSC). He iti ake ngā kapeka o te taiao ēnei i te rohe o te whanaketanga me te tuku atu. Hei tauira, ko te tiki i ngā taputapu mai i te takiwā e kaha ana te whakaiti i ngā kaupeka karapuna mai i ngā tarakihana e haereere ana i ngā takiwā. He mahi hoki? Ko te whakakī atu i ngā puna whakamātua kaha hua-ora ki ngā wāhi tākaro. Kātahi ka iti ake te putanga karapuna. Ina kōwhiringa ngā whare wāhi tākaro me ngā kura i ngā taputapu me ngā rauwehe kaha e tika ana, ka iti ake te kapeka karapuna ake anō hoki te penapena i te moni. Ko te tikanga o tātou e hanga nei i tēnei rā ka pā ki te ao ake, nō reira ko ngā kōwhiringa nei e whakaatu ana i te whakaaro nui ki ngā tamariki e tākaro nei me ngā whakatipuranga e tākaro ai i ēnei wāhi.

Te Tiaki i ngā Taurangi Pai Taiao

Nga Ratonga Whakawai me te Whakatatū Iti-Impact

Ko te tiaki i ngā taputapu tākaro kia kauwhata tūmatanui he tīmatanga ki ngā mahi ngawari pērā i te whakamahi i ngā tikanga horoi e kore e whara i te taiao e kapi ana i a mātou. Kei te maha o ngā horoi noa kei te whakamahi i ngā momo kikorangi e mutu ana ki te whenua, ā, ka whara i ngā rākau me ngā kararehe e noho ana i reira. Ko te neke atu ki ngā horoi kua hangaia mai i ngā mea e kitea ana ki te taiao he āwhina i te whakamaru i ngā wā tākaro me te whenua anō hoki. Ko te nuinga o ēnei kōwhiringa ka wehe atu ki te taiao i muri i te whakamahinga, ā, kāore he reka kikorangi nui e pārenga ai ngā mātua, e wehi ai ngā manu me ngā ngarara. Engari heoi anō, kei te tāpiri hoki tētahi atu arataki e tautoha ana. Ko te whakaputu i ngā kiriata whakamaru motuhake ki ngā raru he tino āwhina kia roa ake te wā e whakamahia ai ngā taputapu i mua i te hiahia ki te whakakapi. Ko te iti iho i te neke o ngā taputapu hou ka whakaora i te moni me ngā rauemi, ā, ka tū tonu te kauwhata i ngā whiringa e wātea ana mō ngā tau e ono rā anō i te marama kotahi.

Ngā Tikanga Whakatika me te Whakatūhanga Pūmau

He nui te whai pānga o ngā rautaki whakatika me te whakakapi mō te whanake i ngā whakaritenga taiao kia pai ai te hauora o te taiao. Engari i te whakaputua i ngā taputapu pakaru, me whai uara ki te whakatika i ngā mea, i te whai huarahi hoki ki te whakamahi anō i ngā hanganga tawhito. Ka iti ake te ririhau me te whai whakamahi i ngā rauemi tāpoi mēnā ka whakatikahia anō i te wā e hiahiatia ai te whakakapi. Hei tauira, kei ētahi wāhi tāone kei te whakauru i ngā rakau mai i ngā whakaritenga tākaro tawhito ki ngā whakaritenga hōu. He pai tēnei tikanga mō te whenua, mō te kohinga hoki i ngā moni. Mēnā he mea hinga tonu te hiahia, me whiriwhiri i ngā taputapu e hiahiatia ana i ngā rauemi whakarewa, i ngā whakaaetanga taiao rānei. He pai ake ngā mata o ngā wāhi tākaro e whakakīia ana ki te rāpaki mai i ngā upoko tawhito, ki ngā nohonga hoki mai i ngā rakau whakarewa, kaua ko te taiao anake, engari ka whakaatu hoki ki ngā tamariki me ō rātou matua te āhua o te whanaketanga i te ao tūmatanui.

Te Uruke o ngā Whare Pōhatu Huringa

Te Tirohanga Tauteki o ngā Matāpuke Pai

Ko ngā taputapu taupahi korekau e āhua utu kauta ana i te tīmatanga, engari i te mutunga ka taea e kē atu te utu. Ina tirohia ngā utu katoa, mai i te hoko tuatahi ki ngā āhua ka hua mai i ngā tau e heke mai ana, ka āhua pai ake te tātai. Ko ngā taputapu e hangaia ana ki ngā mea whakarewa he roa ake te wā e mau ai i ngā taputapu noa, nō reira kāore he hinga taputapu i te nuinga o te wā. Anō hoki, nā te kaha ake o ērā, kāore he tino hiahia ki te whakahaere. Whakaritea te tāone kura e whakakaha ana i ngā wāhanga hurihia mai i te paraihe i te taha rāwhiti i tētahi wāhi. I whakapuakitia e rātou te whakaiti i ngā utu whakahaere i te 30% i muri i te tekau tau ki te whakarewa i ngā taputapu noa. Ina tirohia te mahi a ēnei kōwhiringa karuwhenua i te roa o te ora, he nui ngā oranga ka taea e te nuinga o ngā tāngata kāore i te kite i te utu tuatahi anake.

Ngā Whakaiti Kaunihera Ki Nga Hanganga Tiaki Ika

Ko ngā taone e hiahia ana ki te whakaora moni i runga i ō rātou pūtea, ka whakaaro pea ki te haere mātao ki ngā hoahoa papa tākaro. Mā te tāuta i ngā kōpae o te rā, me te huri ki ngā rama LED hei utu mō ngā rama tawhito, ka tino heke iho ngā nama hiko marama. Tangohia a Copenhagen hei tauira, i reira i hangaia ai e rātau ngā papa tākaro e whakahaeretia ana e te pūngao o te rā. Ka tākaro ngā tamariki ki ngā mea whakaata pai i te wā e whakaora ana te taone i ngā utu hiko. I kite mātou i ngā hua ōrite i te wā i tāutahia ai e tētahi taone tētahi pūnaha rama hou me ngā pūāhua nekehanga puta noa i ētahi pā. I heke iho te whakapaunga pūngao katoa ki te 40 ōrau i roto i ngā marama torutoru noa iho. He tino mārama te whakaatu o ēnei take: ko te haere ki te taiao ehara i te mea pai anake mō te ao, engari he pai ake hoki te whakahaere i ngā kāwanatanga o te rohe. Ko ngā whakahoutanga o ngā papa tākaro e whakaiti ana i ngā huānga waro, ka whakaorangia hoki te moni tāke i te wā roa.