Kua whai wā kē ngā hangarau tūmatawhero kaitohu, whakaatu mai i te kotahi mea ko te whakauru moemoeā, ā, ka taea e ngā tamariki katoa i a rātou pūmanawa kia whai i roto i te paenga here. Nō reira, ka tuku ēnei hangarau ki te whakapakari i te taiao hei whakamahere mō ngā tamariki me ō rātau hoa e noho pūmau ana, kia taea te mahi ngātahi ki waho i ngā pae. Ko ngā rangahau hou kua whakaatuhia he nui ngā huringa i roto i ngā hokinga noa i waenganui i ngā tamariki, ka whakangungu i te whakaaro pai me te mōhiohanga i waenganui i ngā kaiwhakatutuki. Ka whakaae tēnei whanonga ki te whakarite ara tukutuku mō ngā pūputake me te whakatupu i ngā mahi pahekoheko i runga i te whenua, ā, ka whakauru hoki i ngā mahi pahekoheko, e whai take ana i te nui o ngā tamariki neurodiverse.
Ko te whakauru i te mātauranga pūnaha āhuarangi, kua whakaarahia anō ngā tāone herekore o nāianei, me te whiwhi i te wanaunga ā-tauira me te haere tonu. E whakatūhia ana ngā tāone herekore pūnaha e ngā rīpoata IoT hei whakamahia i te mahi whakaaro, ahakoa kei te tirohia te haere pai. Hei tauira, e hirangitia ana ngā pane whakapā mai i te kēmu me te pātengi, ka nui ake te pupuri i te hiahia me te whakapai i ngā pūkenga whakaaro. Ki ngā tatau, ko 60% o ngā mātua e whakanuia ana i enei kapa herekore i te mātauranga, nā te mea e tuku ai he painga ki ngā tahataha mahi o ngā tamariki ki ngā waewae pāngarau, me te whakaae i tētahi mahi whakaaro matihiko whai hua.
Kei te whakarerekē ngā hanganga wā kīwai ki te whakauru ā-matua, e hiahiatia nei ngā whakawhitiwhiti i waenganui i ngā pūnako nui. Ko ēnei hanga e tautoko ana i te kotahitanga i waenganui i ngā tamariki, mātua me ngā kuia, ā, e whakapakari ana hoki i ngā hononga o te hapori. Kei te whakaaro i te rangahau, e pai ana ēnei wā ki te whakapakari i te noho tahi, me ngā paerewa hauora e tū tonu ana i waenganui i ngā pouri whakawhanaunga tamariki. E taea ana tēnei tikanga whakauru kia kitea ai ia tangata – mai i ngā tamariki iti ki ngā kaumātuā – kia mahi, kia rere ki ngā wā hei roa mo te whakapakari i te maruengari me te whakawhanaunga whānau.
Te whakamahinga i ngā rauemi whai wawatetanga mō te hanga tūpapaku he mea hou kē ki te whenua o te pakihi e whiwhi ana i te oranga ā-iwi me te mōhio ki te taiao. He mea nui ake ngā tāreka whakahoki nei me ngā rākau whakahoki, hei tae atu ki ngā paihere ā-taiao rātou. He poropiti mai i te Kōmihana Whai Wawatetanga Tūpapaku e kī ana ko ngā roanga i waenganui i te 75% o ngā hanga tūpapaku e haere ana ki te whakamahi i ēnei rauemi paihere ā-taiao. Nō reira, ka pai tonu mō te whenua, ka noho ngā rauemi whai wawatetanga i te wā e tino iti ai te hiahia ki te whakatūpato anō—a win mō te taiao me ngā pūtea. Ka taea e ēnei mahi whakangungu i te whiu ā-taiao hoki, ka whakatūkiitia he tohu matika mō ngā kaupapa tūpapaku i muri iho.
He mea whakamaharatia ngā hoahoa kōrerorero i aro ai ki te taiao, hei whiwhi mō ā mātou tamariki i te uara whakaaro matihiko me te mōhiohanga mo te taiao. Ko te take nei he kawe tonu i te mōhiohanga e pā ana ki te itinga o te rongoā, ko te whakapai hoki i te kohikohinga. Ki te whakauru atu i ngā momo whenua, he wai, me ngā rerenga whenua, ka taea te hanga i tētahi hononga ki te taiao, ka whiwhi anō hoki i te mōhiohanga mo te mana me te nui o te taiao. Ka noho pūkengia ngā tamariki i roto i te whakamātau i ēnei whenua, ka whakapai i te whakaaturanga whakaaro matihiko, ka taea hoki te hono ki ō rātau whenua i runga i tētahi tikanga mōhio.
Kei te aronui ngā whakamahinga tākaro mō te wā o te rā kai te hīnati kaiwhakaū ki te mahi pai i te huringa ā-wāhi me te whakarite mō te mahi i te pō. Ka whakapuakitia e ngā whakamahinga nei te wā tākaro ki te ahiahi, nā te whakatūpū o te wā tūmataiti ki waho. Heoi anō, ka riro i te whakangāwangawa o ngā moni huringa i te take tuatahi mō ngā whakariterite huringa, nā te iti noa iho i ngā utu huringa, ko ētahi atu huinga e hanga ana i te huringa iti i te wā. Ko tēnei e tautoko ana i te whakahaere tūhono ki te hanga tākaro, ā, ka tautoko hoki i te ako mō ngā tamariki i ngā painga me te whakamahi o te huringa whakahirahira, whakamahia he taiao me te wāhi akoranga.
Nā ngā whakawehenga kōmihiti e whakarerekētia ana ngā hanganga waea, me te whiwhi i ngā tūmomo whakauru e hurihuri ana i runga i ngā hiahia o ngā tamariki. Ko tēnei whanonga kaweake i whakaae ai ngā whakangungu me ngā mātua, ka tuku whakaaetanga ki ngā wāhi waea e āheinga nei, ka noho pūmau ai te pai mō ngā tamariki i runga i te wā. Nō te mahere, ko te kitea he whakatū tonu i ngā tohu waea kōmihiti, he 40% te whaihua i te kore i ngā tau kotahi rima o mua. Ko tēnei whakapae e whakaatu ana i te hiahia nui ake mo te waea whakaaro, ki reira ka taea e ngā tamariki te whai wāhi i te hanga i ō rātou wāhi waea matua. Ki te whakapakari i tēnei tuaki i roto i ngā wāhi e āhei ana ngā whakawehenga, ka whakapai mai anō hoki te pai o te waea, ka whakahauhia hoki ngā tamariki kia whakapakari i te manawa ora me te hiranga.
Nā ngā mahi whakaritea ka taea te whakamahere i ngā kaupapa e pā ana ki ngā hiahia matua o ngā tamariki, mai i ngā kōkako tuaroa ki te rangi, me whiwhi rawa i te take mō ēnei wāhi hei whakapakari me te whakawhanaunga. Nā ngā marae whakaaro hoki ka whaihua i ngā hīrau whakaaro me ngā pūrongo kōrero a ngā tamariki, ahakoa ko te whaihua anō hoki i te take mō ngā tamariki ki te whakaaweawe i ngā mahi. I te mōhio, i whai ngā marae whakaaro i te 30% i te whakatū tonu i ngā rauemi whakamahi i waenganui i ngā momo tangata tautohetohe. Ko tēnei whanonga he tohu i te pai o ngā wāhi hanga whakaaro e pāngia ana, e whakapakari ana i ngā hinengaro taitamariki. Ki te whakapakari i ngā tamariki ki te ao e tika ana ki ō rātou hiahia, ka whiwhi haere i te wā whakaoranga mō te hunga tamariki ki te whai i ngā ara whakamana me te whakaaro nui.
He whakamahinga pūmau mō ngā hanganga kīwai i te tirohanga matua, e whiwhi ana i te ngenetanga hiranga, ā, e whakaae ana ngā hapori ki te whakawehi ki ngā take whakaaro rerekē hei tūpono mō ngā huringa i ngā whakaputa tangata. He mea nui tēnei whanonga i ngā wāhi paheko, nō reira ka hurihia ngā taumata o ngā kīwai ki te wā, ka noho pai tonu. Ka whiwhi ngā hapori e mahi ana i ngā hanganga pūmau i te manaaki pai ake, nā te mea he iti noa iho ngā utu whakahaere. Ki te whakarite haere i ngā ratonga e pāngia ana ki te whenua, ka taea e ngā whakangungu te whakamahi i ngā hiahia ā-hapori i runga i te pai me te kotahi. I ngā tuara paheko herehere, ka noho pūmau ngā hanganga nei, ka hurihia ngā kīwai i runga i ō rātou whenua, ka tukuna iho te uara whai wāhi me te whakatipu i te ao takaro mō te hapori.
Te whakauru ake i ngā whakaawenga kua hangaia hei whakamutu i ngā āhuatanga o te pūtētanga i roto i ngā wāhi tākaro, ka whakahē ki te iti iho i ngā mate e pā ana ki ngā pūtētanga. Nā ngā rarae pērā i te kereki hou me ngā matawhāiti e tuhono nei, nō reira te whakaae haere mō te whakaiti i te raru i waenganui i ngā pūtētanga. Ko te rangahau e tohe ana he tino take pai te whakamahi i ēnei whenua hei whakaiti i ngā mate pūtētanga e pāngia ana i runga i te 60%, ā, kei konei te take pai noa mo te whakamahi i ēnei whenua i roto i ngā wāhi tākaro. Kei ngā hapori e whakamahi ana i ēnei rarae, ko te whakaritea hoki i te iti rawa atu i ngā tono whakataunga, ā, ko te whakaaro anō hoki i waenganui i ngā mātua me ngā tamariki e pai ana te oranga me te tino pai ake o ngā wāhi. E whai ake nei tēnei huarahi ki te whakapai i te oranga, e tika ana ki te whiwhinga o te hunga e hiahia ana ki ngā wāhi whakatipu, whakapai, me ngā wāhi whakangungu mō ngā whānau.
Nā ngā here whakangungu tuatahi e tiaki i ngā tūranga waea hei whai wāhi mō ngā tamariki katoa i ā rātou pūkenga, me te whakamahere i te ara eke noa me te whakaaweawe. Nō reira, ko ēnei here he mea nui mō te hanga i ngā wāhi whakanui i te aroha, kei reira ngā kaiwhakatutuki katoa, inahea te take o ō rātou tinana ranei, hinengaro ranei, ka taea te whakawhanaunga me te whai wāhi i roto i ngā mahi. Mō te Rōpū Whakangungu Mātauranga Pēpi o te Motu, ka whakapai te whakanui i roto i ngā tamariki i ngā pūkenga whanaketanga, me te whakapakari i ngā hiranga tinana me ngā hiranga porihitanga. Ka whakapai ngā tūranga waea e whai mana ki ngā tikanga whakangungu i ngā mahi whakanui, me te whakapakari i te hokinga whakaaetanga, ka taea te whakanui i te wairua o te hapori, me te whakamana i te hiahia mō te whakaaweawe i ngā wāhi matua.
Nā ngā raraunga AI i whakarerekētia ngā hāpori whakamatakitaki kaiwhakaawe, e whakarerekē ana i te haumaru wā kura mā roto i te tautuhi i raro i te wā, mō ngā mate kua kitea. Nā ēnei hāpori e hanga nei i ngā kaitiaki tūpato, e ārahitia ana ngā momo hanga ki ngā take pēnei i mua i te whakatūhia he taumata, nā reira ka whakaritea te whakahaere mua. Ko te whakamahi i te raraunga AI i runga i ngā wā kura e whakangāwari ana i ngā pūtake takawaenga, ā, e whakaheke hoki i ngā utu tuati i runga i ngā mahi tirotiro haumaru. Ki te whakatūria ēnei momo hanga matatika, ka whakaaetia ko te whakahaere me te pai o te wā, ka hangaia he wā kura aha aha hei whakapakari i te haumaru mō ngā tamariki. Ki te whai ake te raraunga AI i tana whakawhanake, ka nui ake te whakahaukotahitanga o tana whakamahi i roto i ngā whare whakahaere haumaru motuhake.
Nā ngā whakaahua āhuarangi (AR) kei roto i ngā marae tākaro, te hurihia i te āheinga e pā ana ki te whakatiki i te hunga tamariki mā te whakawhitiwhiti i ngā mahi matihiko me ngā taiao tūhononga hei hanga i ngā wāhi whakamārama. Kua tae ngā rautaki kia kitea he whai hua nui ake te whakapakari i te hiahia me te whakapakari arohaehae i a ngā tamariki e tirohia ana i ngā momo AR tākaro. Ko tēnei whaihanga matihiko e whakihirihiri ana i ngā whānau mōhio matihiko, e whakapai ana i te haere ki ngā pātiki, me te whakauru i ngā huinga tākaro ahuatika ki te ao tūroa. Nā ngā pātiki e whakamahi ana i te hunga AR matihiko ka tuku mai he wāhi kotahi e āhei ana ngā tamariki me ngā whānau ki te whakarei i te tino mīharo me te ako.
Nā ngā whakauru paihere hīkoi e whai wāhi ana i ngā āhuatanga matū me ngā hanganga ōrite, e mōhio ana ngā tamariki ki te whakawhanaunga i a rātou i ngā rua atu. He nui te paunga o tēnei whakaaetanga, nā te rangahau i tautohe ai he whakapai i ngā pūmanawa tinana me te whakamahi pai i ngā pūnaha whakaatuaro hei whakapai i ngā tamariki. Ki te whakatinanatia ngā whakauru paihere nei, kei te whakaritea e ngā tāone ngā wā e hirango ana me te kōwhiringa hapori e whai ake nei, e tohu ana he mea whakapai tēnei i ngā whakapaihere kotahi me ngā whakapaihere katoa. Nā ēnei whakapaihere hikoipū e whai take ana ki te whakapai i te taiao hikoipū, whakatūria ai ngā hononga hapori e huringa ana.
Te whakaatu i ngā rautaki tātari raraunga mō te kawe pūmau hei whakamahere i ngā hanga wā kē. Ki te huihui i te raraunga me te whakamatautau i ngā mahi a ngā kaiwā kē, ka āhei ngā kaiwhakahaere wā kē ki te mōhio i ngā hiahia o ngā whakamahi, e hiahiatia ana ngā whakatau pai mō te whakatakoto o ngā wharekura me ngā whakauru taiao. Ki te whakamahi ngā hapori i ngā mōhiohia mai i ngā rautaki wā kē, ka taea te whakahēriki i te whakamahi wā kē i runga i te 20%. Ko tēnei whakamārama he whakangungu i te whakaaetanga moeheke o ngā wā kē, ka tuku ia ki ngā taiao e pā ana ki ngā hiahia katoa o te hapori, ahakoa te whakarerekē, me te whakapakari i ngā wā kē.
2025-05-25
2025-05-19
2025-05-13
2025-05-07
2025-05-01
2025-04-25